Cele terapeutyczne i zdrowotne samokontroli w cukrzycy
Podstawowym celem samokontroli w cukrzycy jest utrzymanie stabilnego poziomu stężenia glukozy w granicach normy. Chodzi tutaj nie tylko o utrzymanie wartości w rekomendowanym zakresie, ale również o zapobieganie dużym wahaniom poziomu cukru we krwi. W warunkach domowych monitorujemy stężenie glukozy w dwóch różnych płynach ustrojowych: w tkance podskórnej (płyn śródtkankowy) poprzez system ciągłego monitorowania glikemii oraz w naczyniu włosowatym (krew włośniczkowa) korzystając z glukometru. Poprzez monitorowanie glikemii, pacjenci mogą kontrolować swoje wyniki i reagować na nie w odpowiedni sposób.Bardzo ważnym celem terapeutycznym jest zapobieganie hiperglikemii i hipoglikemii. Należy unikać zarówno skoków cukru w kierunku hiperglikemii, jak i nagłego spadku w kierunku hipoglikemii, co może prowadzić do poważnych powikłań. System ciągłego monitorowania glikemii dostarcza informacje nie tylko o obecnym poziomie cukru we krwi, ale również pokazuje strzałki trendu, które pozwalają określić co w najbliższej przyszłości będzie się działo z poziomem cukru we krwi u danego pacjenta. Na ekranie głównym dostępny jest również historyczny wykres profilu glikemii z ostatnich kilku godzin.
Zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego wskazują, że wszystkie osoby z cukrzycą, niezależnie od sposobu leczenia, w sytuacji złego samopoczucia lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia powinni częściej kontrolować glikemię. To jest bardzo istotne, ponieważ przy każdej dodatkowej chorobie im lepsze mamy glikemie, tym szybciej dochodzimy do zdrowia. Gorąco namawiam, żeby w takich sytuacjach szczególnie pochylić się nad wyrównaniem metabolicznym cukrzycy - powiedział dr Bogumił Wolnik, diabetolog z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
Skuteczna samokontrola glikemii pozwala pacjentom na lepszą kontrolę nad swoim zdrowiem, co może przekładać się na ogólną jakość życia. Utrzymanie stabilnej glikemii przyczynia się do zmniejszenia ryzyka wystąpienia powikłań naczyniowych cukrzycowych.
Metody monitorowania glikemii
Współczesne metody monitorowania glikemii oferują pacjentom różnorodne opcje, aby kontrolować swoje wyniki. Nadal najczęściej wykorzystywaną metodą jest pomiar poziomu glukozy we krwi za pomocą glukometru. Jest to metoda, polegająca na pobieraniu kropli krwi z palca, nałożeniu jest na pasek testowy analizie za pomocą glukometru. Niestety metoda ta pozwala uzyskać tylko kilka punktowych wyników w ciągu doby. Nie daje pełnego obrazu sytuacji, a dodatkowo, co nie pozostaje bez znaczenia, jest bolesna i mało dyskretna.Drugim sposobem codziennej samokontroli jest ciągłe monitorowanie stężenia glukozy z wykorzystaniem dedykowanych systemów. To zaawansowana technologia, która w ostatnich latach bardzo mocno zyskała na popularności i znaczeniu. Umożliwia ona ciągłe monitorowanie stężenia poziomu glukozy przez całą dobę. Czujnik umieszczany jest na skórze, a wyniki są przesyłane do odbiornika lub smartfona pacjenta. Systemy CGM na dobre zagościły u pacjentów z cukrzycą po wprowadzonej na początku 2023 roku rozszerzonej refundacji na wyroby medyczne.
Zgodnie z Zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego osoby z cukrzycą leczone metodą wielokrotnych wstrzyknięć insuliny lub przy użyciu ciągłego podskórnego wlewu insuliny (pompy insulinowe) powinni stosować systemy ciągłego monitorowania glikemii, które zwiększają bezpieczeństwo i skuteczność insulinoterapii oraz poprawiają komfort życia i jakość opieki nad osobami z cukrzycą. - mówi dr Bogumił Wolnik podczas webinaru firmy Abbott.
Istotne parametry kontroli glikemii: TIR, TAR, TBR
Dotychczas głównym parametrem określającym wyrównanie cukrzycy była hemoglobina glikowana HbA1c. Poziom HbA1c odzwierciedla średnią wartość glukozy we krwi pacjenta w ciągu ostatnich trzech miesięcy. Do dziś jest to przydatne narzędzie zarówno w diagnozowaniu cukrzycy, jak i w monitorowaniu skuteczności leczenia cukrzycy i kontrolowania poziomu cukru we krwi. Jednak w dobie upowszechnienia systemów do ciągłego monitorowania glikemii bardziej zasadna staje się ocena tego jak kontrolowana jest glikemia poprzez nowe parametry: TIR, TAR i TBR.- Zakres czasu w zakresie normy (TIR - Time in Range): Odnosi się do procentowej częstości, w której poziom glukozy znajduje się w ustalonym zakresie normy, zwykle między 70 a 180 mg/dL. Przyjmuje się, że wartość tego parametru powinna wynosić minimum 70%.
- Zakres czasu powyżej normy (TAR - Time Above Range): Określa procent czasu, w którym poziom glukozy przekracza górną granicę normy (>180mg/dl).
- Zakres czasu poniżej normy (TBR - Time Below Range): Odnosi się do procentowego czasu, w którym poziom glukozy spada poniżej dolnej granicy normy (<70mg/dl).
Klasycznym parametrem do niedawna będącym złotym standardem dobrej kontroli glikemii była hemoglobina glikowana oznaczana w laboratorium. Należy jednak pamiętać, że sama hemoglobina glikowana nie mówi nam nic o ryzyku hipoglikemii, czy wahaniach glikemii. Poza tym sam pomiar HbA1c może być obarczony wieloma "błędami" wynikającymi np. z niedokrwistości lub niedoboru żelaza u pacjentów. - wyjaśnia dr Bogumił Wolnik. I dodaje: "Stosowanie systemów do ciągłego monitorowania glikemii umożliwiło specjalistom stworzenie nowych parametrów oceny wyrównania cukrzycy. Niezwykle ważnym parametrem wyrównania cukrzycy, o którym coraz częściej mówimy, jest tzw. TIR, czyli czas w zakresie docelowym".
Czynniki wpływające na wartość glikemii
Podczas samokontroli glikemii istnieje wiele czynników, które mogą wpływać na poziom glukozy we krwi. Niektóre z nich są kontrolowalne przez pacjenta, takie jak dieta, aktywność fizyczna i dawki leków. Jednak istnieją również czynniki, na które pacjent nie ma bezpośredniego wpływu, takie jak stres, infekcje czy zmiany hormonalne.Adam Brown, po 18 latach życia z cukrzycą i 70 tysiącach godzin ciągłego monitorowania poziomu glukozy, przedstawił na diaTribe.org listę 42 czynników, które mogą mieć wpływ na poziom cukru we krwi. Te czynniki, oparte na jego osobistych doświadczeniach, rozmowach z ekspertami i badaniach naukowych, obejmują różnorodne elementy, które często są niezależne od naszej kontroli, trudne do zapamiętania oraz pomiaru.
Należy jednak starać się uwzględnić możliwe jak najwięcej czynników wpływających na wartość glikemii, ponieważ jest to kluczowe podczas planowania terapii cukrzycowej w celu zapewnienia jak najbardziej stabilnego poziomu glukozy we krwi, co przyczyna się do minimalizacji ryzyka powstania powikłań cukrzycowych.
W tej chwili praktycznie każdy mój pacjent leczony intensywnie korzysta z systemów do ciągłego monitorowania glikemii. Wystarczy założyć sensor i cukrzyca będzie lepiej kontrolowana, ponieważ pacjent widzi więcej, podejmuje lepsze decyzje i unika hipoglikemii. W zasadzie nie znam pacjenta, który by pogorszył wyrównanie metaboliczne cukrzycy po zastosowaniu sensora, jest zupełnie odwrotnie - u niemal wszystkich dochodzi do znaczącej poprawy. Korzystając z sensorów mamy wiedzę na temat teraźniejszości, widzimy co aktualnie się dzieje w sposób bezbolesny. Na ekranie smartfona widzimy też przeszłość. Budzimy się rano i widzimy całą noc. Dodatkowo widzimy przyszłość, czyli możemy lepiej planować nasze zajęcia, posiłki, wyjście z domu, spacer, ponieważ widzimy jak glikemia zachowuje się po posiłku - powiedział dr Bogumił Wolnik.
Podsumowując, samokontrola glikemii jest kluczowym elementem zarządzania cukrzycą, pozwalając pacjentom na monitorowanie swojego zdrowia, dostosowywanie terapii i minimalizowanie ryzyka powikłań. Dzięki nowoczesnym metodom monitorowania oraz świadomości istotnych parametrów kontroli glikemii, pacjenci mogą lepiej zarządzać swoją chorobą i cieszyć się lepszą jakością życia.
Zachęcam do wysłuchania i obejrzenia webinaru edukacyjnego firmy Abbott z udziałem dr Bogumiła Wolnika.
Jerzy Magiera, mojacukrzyca.org
Masz swoją opinię na ten temat? Tu jest miejsce, gdzie możesz ją wyrazić! Pisz, komentuj i dyskutuj. Pamiętaj o tym, że nie będą tolerowane niecenzuralne wypowiedzi i wulgaryzmy.
